مراحل پنجگانه دنیا از نگاه قرآن
﴿بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ﴾
——————–
📖مراحل پنجگانه دنيا از نگاه قرآن چيست؟
خداوند در آيه 20 سوره حديد مراحل مختلف زندگی دنيوی انسان را بيان می‌كند. در اين آيه چنين آمده است :
«اعْلَمُواْ أَنَّمَا الحَْيَوةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَ لهَْوٌ وَ زِينَةٌ وَ تَفَاخُرُ بَيْنَكُمْ وَ تَكاَثُرٌ فىِ الْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعجَْبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثمَُّ يهَِيجُ فَترََئهُ مُصْفَرًّا ثمَُّ يَكُونُ حُطَامًا وَ فىِ الاَْخِرَةِ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَ مَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَ رِضْوَانٌ وَ مَا الحَْيَوةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُور»
بدانيد زندگى دنيا تنها بازى و سرگرمى و تجمّل پرستى و فخرفروشى در ميان شما و افزون طلبى در اموال و فرزندان است، همانند بارانى كه محصولش كشاورزان را در شگفتى فرو مىبرد، سپس خشك مىشود بگونهاى كه آن را زردرنگ مىبينى سپس تبديل به كاه مىشود! و در آخرت، عذاب شديد است يا مغفرت و رضاى الهى و (به هر حال) زندگى دنيا چيزى جز متاع فريب نيست!
خداوند متعال در اين آيه زندگی دنيا را توصيف كرده است و در اين توصيف برای دنيا پنج مرحله شمرده است:
●۱- غفلت
●۲- سرگرمی
●۳- تجمّل
●۴- تفاخر
●۵- تكاثر
🔰اين پنج مرحله در واقع دوران‌های پنجگانه زندگی انسان را تشكيل می‌دهد.
1⃣نخست دوران كوركی است كه زندگی در هاله‌ای از غفلت، بی خبری و بازی فرو می‌رود.
2⃣سپس مرحله نوجوانی فرا می‌رسد و سرگرمی، جای بازی را می‌گيرد. در اين مرحله انسان به دنبال مسائلی است كه او را به خود سرگرم سازد و از مسائل جدی دور دارد.
3⃣مرحله سوم، مرحله جوانی، شور، عشق و تجمل پرستی است.
4⃣در مرحله چهارم احساسات كسب مقام و فخر در انسان خودنمایی می‌كند.
5⃣و در مرحله پنجم به فكر افزايش مال و جمع ثروت و نفرات می‌افتد.
📖قرآن همه اين مراحل را متاع فريب و نيرنگ می‌داند.
بنابراين دنيا ابزاری است برای خودفريبی و فريب دادن ديگران. اين در مورد كسانی است كه دنيا را هدف نهایی خود قرار می‌دهند، به آن دل می‌بندند، بر آن تكيه می‌كنند و آخرين آرزويشان دست يازيدن به آن است.
اما اگر مواهب اين جهانِ مادی وسيله‌ای برای وصل به ارزش‌های والای انسانی و سعادت جاودان باشد، هرگز دنيای مذموم نيست؛ بلكه مزرعه آخرت و پلی برای رسيدن به هدف‌های بزرگ است.
📖قرآن حكيم برای هر يك از مراحل ياد شده دنيای مذموم گاهی يك يا چند آيه نازل فرموده است.
🔹گاهی به عنوان لهو و لعب :
«وَ مَا الْحَيَوةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ»[1]
🔹گاهی به عنوان متاع غرور :
«وَ مَا الْحَيَوةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَعُ الْغُرُور»[2]
🔹و زمانی به عنوان متاع قليل :
« مَتاعُ الدُّنْيا قَليلٌ وَ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِمَنِ اتَّقى»[3].[4]
🔹توجه به ویژگی‌هایی كه برای دنيا نقل شده است، انسان را به تفكر وا می‌دارد كه اين همه ارزش‌گذاری برای دنيا و درجات و مقامات آن چه معنایی می‌تواند داشته باشد، در حالی‌که می‌دانيم دنيا تمام تلاشش را برای فريب انسان به كار انداخته و از هر راهی استفاده می‌كند!
✍️پی‌نوشت :
📗[1]- زندگى دنيا، چيزى جز بازى و سرگرمى نيست. انعام، ۳۲
📗[2]- و زندگى دنيا، چيزى جز سرمايه فريب نيست. آل عمران، ۱۸۵
📗[3]- بگو: «سرمايه زندگى دنيا، ناچيز است! و سراى آخرت، براى كسى كه پرهيزگار باشد، بهتر است! نساء،۷۷
📗[4]- معاد در قرآن، عبدالله جوادی آملی، نشر اسراء، 1382، ص60-63؛ دائره المعارف قرآن كريم، تدوين مركز فرهنگ و معارف قرآن، بوستان كتاب، قم، ۱۳۸۲، ج13، ص 162-164